Dzieje Orderu Virtuti Militari w zarysie (część 3: od 1939 r.)

Tagi: Paszkiewicz Grudziński Wałęsa Rydz-Śmigły NKWD Kutrzeba Maczek Czuma Anders Kaczorowski Rómmel Żeligowski AK

... Wrzesień 1939 r. stanowił dla historii orderu kolejną cezurę. W momencie wybuchu II Wojny Światowej Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari praktycznie zaprzestała swojej działalności, bowiem rozwój sytuacji na froncie i przebieg walk uniemożliwiał prowadzenie zorganizowanej akcji odznaczeniowej. Dodatkowo Naczelny Wódz, Marszałek Rydz-Śmigły, który na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy z 1933 r. miał prawo przekazać dowódcom armii lub równorzędnym uprawnienia do nadawania Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, nie uczynił tego. Dlatego też dowódcy operacyjni samodzielnie podejmowali inicjatywy w tym względzie, nadając żołnierzom krzyże w przerwach prowadzonych działań wojennych. Dochodziło wręcz do sytuacji, gdy dowódcy operacyjni odpinali od mundurów własne krzyże, by odznaczyć nimi wyróżniających się w walkach żołnierzy, często nie dając im formalnego zaświadczenia.

W walczącej stolicy nadawanie orderów wznowiła, powołana w dniu 28.09.1939 r. przez gen. Juliusza Rómmla w porozumieniu z gen. dyw. Tadeuszem Kutrzebą, gen. bryg. Walerianem Czumą i gen. bryg. Franciszkiem Alterem, czteroosobowa Tymczasowa Kapituła. Nadane przez nią wyróżnienia, w obliczu szczególnych warunków wojennych (internowania rządu i Naczelnego Wodza w Rumunii) budziły po wojnie wiele kontrowersji, choć część z nich po latach uzyskało akceptację oficjalnej Kapituły Orderu.

Pierwsza oficjalna dekoracja w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie odbyła się na terenie Wysp Brytyjskich w 1939 r. W dniu 9.11.1939 r. gen. Sikorski przyznał Warszawie Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari „w uznaniu bohaterskiego wytrwałego męstwa, dowiedzionego przez ludność stołecznego miasta Warszawy w obronie przeciw najazdowi niemieckiemu”. 16 listopada natomiast odznaczono dowódcę ORP „Orzeł”, kmdr. ppor. Jana Grudzińskiego za udane wyprowadzenie okrętu z Tallina. Naczelny Wódz gen. Sikorski stał jednak na stanowisku, że okres następujący bezpośrednio po przegranej kampanii polskiej nie jest odpowiednim czasem do nadawania odznaczeń. Dopiero kampania francuska 1940 roku umożliwiła nowe nadania orderu. Rozkazem Naczelnego Wodza ze stycznia 1941 r. przywrócono nadawanie Orderu Virtuti Militari z zachowaniem przepisów obowiązujących w ustawie z 25.03.1933 r. Zostały w nim wymienione i scharakteryzowane czyny, za dokonanie których podczas walki żołnierzy należało nagradzać nadaniem Orderu Wojennego Virtuti Militari, powtórzono też, obowiązujące w II Rzeczypospolitej, kryteria przyznawania i uprawnienia związane z posiadaniem Krzyża Virtuti Militari. W dalszym więc ciągu zasadami, którymi powinien się wykazać podczas walki przyszły kawaler orderu pozostały: męstwo, odwaga, wysokie morale i lojalność.

Po śmierci gen. Sikorskiego sprawy orderu pozostały nadal w gestii Naczelnego Wodza, gen. Kazimierza Sosnkowskiego, który postanowił na nowo uregulować sprawy nadawania Orderu Virtuti Militari. W tym celu w dniu 9.09.1943 r. powołano do życia Sekretariat Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, działające przy Gabinecie Naczelnego Wodza w ramach referatu Odznaczeń. Następnie wznowiła działalność Kapituła Orderu. W dniu 15.10.1943 r. gen. Sosnkowski swym rozkazem mianował gen. broni Lucjana Żeligowskiego Kanclerzem Kapituły i do jej składu powołał gen. bryg. Gustawa Paszkiewicza (jako zastępcę Kanclerza), gen. bryg. Stanisława Maczka, płk. Kazimierza Rybickiego, kmdr. por. Stanisława Nahorskiego, ppłk. Stefana Witorzeńca, mjr. pil. Mariana Kucharskiego, kpt. Franciszka Sakowskiego (jako sekretarza), kpt. Bronisława Klisia, por. mar. Józefa Bartosika, chor. Józefa Pełko, st. sierż. pil. Stanisława Kłosowskiego i bosmanmata Lucjana Wyrwantowicza. W tym składzie Kapituła działała do 19.01.1945 r., gdy z jej grona odszedł gen. Żeligowski. Wówczas na pełniącego obowiązki Kanclerza został wyznaczony gen. Gustaw Paszkiewicz (wraz z płk. Rybickim członkowie pierwszej stałej Kapituły w roku 1922). Na skutek nieporozumień między nowym Kanclerzem a pełniącym obowiązki Naczelnego Wodza gen. Władysławem Andersem nie pełnił on jednak zbyt długo swoich obowiązków i wkrótce zastąpił go gen. Stanisław Maczek. Dekoracje nadane przez powyższą Kapitułę dotyczyły w większości żołnierzy wojsk lądowych i lotnictwa (ci ostatni otrzymali blisko ⅓ dekoracji). Odznaczano także cudzoziemców (m. in. Amerykanów, Anglików, Australijczyków, Francuzów, Norwegów) oraz polityków (m.in. pośmiertnie Jana Paderewskiego). Nadania te do zakończenia wojny dotyczyły jedynie klas V-IV, przy czym pierwszy Złoty Krzyż w Polskich Siłach Powietrznych została nadany dopiero w dniu 4.02.1944 r., natomiast pierwsza w historii dekoracja Krzyżem Złotym pilota wojskowego miała miejsce w dniu 23.11.1944 r., gdy z rąk Naczelnego Wodza gen. Sosnkowskiego odznaczenie to otrzymał mjr pil. Aleksander Gabszewicz. Wyższe stopnie orderu miały być nadawane dopiero w okresie powojennym.

Po zakończeniu wojny, dekretem Prezydenta RP z dnia 11.06.1945 r. ustalono, że nadania wszystkich klas Orderu oraz powoływanie członków Kapituły Orderu, jaki i mianowanie Kanclerza, są zastrzeżone dla Prezydenta. We wrześniu 1945 r., wobec cofnięcia uznania dla Rządu RP na Uchodźstwie, władze brytyjskie zażądały ustąpienia ze stanowiska Naczelnego Wodza gen. Bór-Komorowskiego. W dniu 20.09.1945 r. wydał on zarządzenie, w którym przekazał swe funkcje Szefowi Sztabu Głównego, gen. Stanisławowi Kopańskiemu. Od tej chwili całość spraw związanych z instytucją Orderu Wojennego przejęła Kapituła Orderu. W dniu 30.12.1946 r. Prezydent Władysław Raczkiewicz swym dekretem powołał gen. Andersa na nowego kanclerza Kapituły Orderu Virtuti Militari, a 28.02.1947 r. zatwierdził jej nowy skład. Weszli do niego generałowie dywizji Tadeusz Bór-Komorowski, Stanisław Kopański, Bronisław Duch, Stanisław Maczek (zastępca Kanclerza), płk Władysław Bobiński, mjr pil. Aleksander Gabszewicz, kmdr Zdzisław Nahorski, ppłk Andrzej Stańczyk, ppłk Aleksander Florkowski (sekretarz), chor. Karol Czechowski, chor. pil. Kłosowski oraz wachm. pchor. Czesław Zieliński. Kapituła działała w oparciu o Biuro Kapituły pod kierownictwem kpt. Sakowskiego. Po jego śmierci w 1946 r. funkcję tę przejął mjr Władysław Kłoczkowski, a następnie od 1947 r. mjr Szeremeta. Od momentu cofnięcia uznania Rządowi RP na Uchodźstwie w czerwcu 1945 r. i rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w 1946 r. Kapituła Orderu Virtuti Militari praktycznie zawiesiła swoja działalność, rzadko zbierając się na posiedzeniach i przyznając ordery.

Zakończenie akcji odznaczeniowej za wojnę 1939-1945 dla Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie nastąpiło w dniu 1.12.1947 r. Łącznie, w latach 1939-1947 nadano 4438 Orderów Virtuti Militari, w tym 2 Krzyże Komandorskie, 6 Krzyży Kawalerskich, 138 Krzyży Złotych i 4292 Krzyży Srebrnych. Za kampanię polską nadano łącznie 500 orderów: 2 III klasy, 47 IV klasy, 451 V klasy (z tego 406 dla wojsk lądowych, 7 dla Marynarki Wojennej i 38 dla lotnictwa). Dla Armii Krajowej nadano 643 ordery Virtuti Militari, w tym 1 II klasy, 1 III klasy, 26 IV klasy i 615 V klasy. Po 1947 r., wraz z przekształceniem się Polskich Sił Zbrojnych w Polski Korpus Rozmieszczenia i Przysposobienia, Kapituła Orderu nie zbierała się.
W okupowanej Polsce prawo nadawania krzyży Virtuti Militari V i IV klasy mieli kolejni Komendanci Główni ZWZ AK. Z wnioskami o odznaczenie zasłużonych w walce żołnierzy mieli prawo występować do niego dowódcy poszczególnych zgrupowań oddziałów AK za pośrednictwem komendantów okręgów i obszarów. Weryfikacją wniosków zajmował się Oddział I Komendy Głównej AK. Ostatecznie nadania zatwierdzane były przez Naczelnego Wodza w Londynie. Najwięcej Orderów Virtuti Militari przyznano żołnierzom AK uczestniczącym w Akcji „Burza” i powstaniu warszawskim.

Po rozwiązaniu Armii Krajowej (w dniu 19.01.1945 r.) prawo nadawania Krzyża Srebrnego Virtuti Militari, zgodnie z rozporządzeniem prezydenta RP Władysława Raczkiewicza, przysługiwało Delegatowi Polskich Sił Zbrojnych na Kraj płk. Janowi Rzepeckiemu, który kontynuował nagradzanie żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Krzyżami Virtuti Militari odznaczało swoich żołnierzy także kierownictwo Narodowych Sił Zbrojnych. Próbę też bezprawnego dekorowania Orderem Virtuti Militari, w wielu środowiskach uznaną niemalże za uzurpację, podjął płk Julian Skokowski (od 16.09.1944 r. dowódca Połączonych Sił Zbrojnych) żołnierzy AL, KB i PAL, walczących w powstaniu warszawskim. Przyznane wówczas 84 nadania, pozbawione weryfikacji przez działającą w Londynie Kapitułę Orderu, tylko w części zostały przez nią zaakceptowane.

W Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR również nadawano Krzyże Virtuti Militari. Zasady przyznawania tych odznaczeń zostały oparte częściowo na przepisach międzywojennych według przyjętych ustaleń miał być on nadawany w nagrodę za dokonanie czynów wybitnego męstwa i odwagi na polu walki. Żołnierzom Wojska Polskiego na froncie wschodnim nadano po raz pierwszy krzyże Virtuti Militari po bitwie pod Lenino. Dokonano tego na podstawie rozkazu dowódcy 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, gen. Zygmunta Berlinga z 11.11.1943 r. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari zostało odznaczonych 16 żołnierzy i oficerów, w tym blisko połowa pośmiertnie. Dalsze nadania przejęło następnie Naczelne Dowództwo WP, które na czele dwóch armii i jednostek odwodowych walczyło u boku Armii Czerwonej do końca wojny. Nowe władze na terenie Polski również przejęły odznaczanie orderem. PKWN dekretem z 22.12.1944 r. anektował Krzyż Virtuti Militari do systemu odznaczeniowego Polski Ludowej. Uprawnienia w zakresie nadawania orderu od PKWN przejęło Prezydium Krajowej Rady Narodowej na wniosek przewodniczącego PKWN oraz Naczelnego Dowódcy WP (następnie uprawnienia te przejął Urząd Prezydenta Bolesława Bieruta, a od 1952 Rada Państwa). Dekretem PKWN zniesiono wówczas instytucję Zgromadzenia Kawalerów, Kapitułę oraz pensję orderową. Wprowadzono jednocześnie istotne zmiany w wizerunku Orderu Virtuti Militari, polegające na pozbawieniu korony i atrybutów królewskich orła widniejącego na awersie, a w miejsce korony nad Krzyżem Wielkim i Komandorskim wprowadzono tarczę w kształcie elipsy otoczonej wieńcem laurowym z literami RP (od 1952 z literami PRL). Ponadto, wizerunek Orderu Virtuti Militari umieszczono na tle skrzyżowanych sztandarów polskiego i radzieckiego na stronie głównej nowo ustanowionego medalu „Zasłużonym na Polu Chwały”.

W okresie Polski Ludowej, w latach 1943-1987 nadano łącznie 5162 krzyże, w tym 13 Krzyży Wielkich (m. in. marsz. Michał Rola-Żymierski, gen. broni Karol Świerczewski, marsz. Josip Broz-Tito), 19 Komandorskich (m.in. gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba w dniu 25 sierpnia 1982 r.), 57 Kawalerskich, 227 Złotych i 4846 Srebrnych.

Tymczasem na emigracji, w latach 1954-1972, funkcjonowały obok siebie dwie kapituły Orderu VM. Była to andersowska Kapituła „Rady Trzech” oraz prezydencka Kapituła „Zamku”, powstałe w wyniku rozłamu politycznego na emigracji. Ostatnią Kapitułę, której Kanclerzem pozostał gen. Anders, powołano 3 października 1966 r. W jej skład wchodzili: gen. Maczek (jako zastępca Kanclerza), gen. Duch, gen. Kopański, gen. Bobiński, mjr pil. Gabszewicz, kmdor Bohdan Wroński (sekretarz), płk Leon Gnatowski, płk Stańczyk, kpt. dypl. Zbigniew Bachurzewski, st. sierż. Stanisław Krawczyk i wachm. Jan Kida oraz, w miejsce zmarłego gen. Bór-Komorowskiego, gen. bryg. Tadeusz Pełczyński. W tym samym roku, w dniu 12 listopada, miało też miejsce ostatnie zbiorowe wyróżnienie orderem Virtuti Militari za okres II Wojny Światowej (łącznie 53 oddziały). Praktycznie od 1967 r. zaprzestano nadawania Krzyży Virtuti Militari. W okresie działalności Rady Trzech nadano 71 orderów Virtuti Militari V klasy, w tym 54 nadano oddziałom, natomiast pozostałych 17 żołnierzom Armii Krajowej, tzw. cichociemnym (te ostatnie nadane przez Naczelnego Wodza gen. dyw. Stanisława Kopańskiego).

Dopiero po śmierci gen. Andersa w 1970 r. i Prezydenta Augusta Zaleskiego w roku 1972 doszło do połączenia dwóch istniejących Kapituł. Połączenie się dwóch obozów niepodległościowych wokół nowego Prezydenta, Stanisława Ostrowskiego otworzyło nowy rozdział w dziejach Kapituły Orderu Virtuti Militari. W roku 1972 powstała jedyna Kapituła Orderu Virtuti Militari, nazywana legalistyczną. Z chwilą scalenia owego ośrodka legalistycznego ostatecznie wstrzymano nadawanie odznaczeń bojowych. Formalnego zakończenia pracy Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari dokonano 19.03.1974 r. w Londynie decyzją trzech najwyższych rangą generałów: gen. dyw. Stanisława Maczka (Kanclerza Kapituły), gen. dyw. Stanisława Kopańskiego i gen. bryg. Stefana Brzeszczyńskiego, na podstawie wydanego specjalnego oświadczenia. Łącznie, nadań z okresu Rządu Polskiego na Emigracji z lat 1939-1974 było 5573, z czego nadano 3 Krzyże Komandorskie (generałowie dyw. Tadeusz Bór-Komorowski i Władysław Anders 20 kwietnia 1947 r., gen. dyw. Michał Karaszewicz-Tokarzewski w 1963 r.), 6 Kawalerskich (gen. dyw. Anders w dniu 22.06.1944, gen. dyw. Stanisław Maczek dnia 10.12.1944, gen. bryg. Bronisław Duch dnia 19.09.1944 r., gen. dyw. Franciszek Kleeberg w 1947 r., gen. bryg. Antoni Chruściel w 1948), 201 Złotych i 5363 Srebrnych. Późniejsze nadania orderu dokonywane na emigracji jak i w kraju (przez Radę Państwa) miały charakter sporadyczny i bardzo kontrowersyjny.

Skomplikowane powojenne losy Polski, które spowodowały, że nadawanie Krzyży Virtuti Militari odbywało się w trzech ośrodkach (równolegle przez dwa ośrodki londyńskie andersowska Kapitułę „Rady Trzech” i prezydencką Kapitułę „Zamku” oraz w kraju przez Radę Państwa PRL) powodowały potrzebę sumiennej weryfikacji nadań. W tym celu, po zakończeniu II Wojny Światowej, powołano w Londynie dwie komisje weryfikacyjne. Pierwsza z nich, działała w latach 1946-1949 pod przewodnictwem płk. S. Juszczakiewicza i nosiła nazwę Głównej Komisji Weryfikacyjnej Armii Krajowej. Druga komisja, powołana decyzją gen. Bora-Komorowskiego, funkcjonowała w latach 1950-1975, i przewodniczył jej gen. Tadeusz Pełczyński. Powyższe komisje miały prawo przeprowadzać weryfikację służby w konspiracji, w tym zasadności nadanych stopni wojskowych i odznaczeń bojowych, z Orderem Wojennym Virtuti Militari włącznie. Ponadto, miały za zadanie załatwiać sprawy personalne byłych żołnierzy AK osiedlonych w różnych krajach na świecie i w Polsce. Główna Komisja Weryfikacyjna zakończyła swą pracę w grudniu 1975 r., czego efektem był zweryfikowany, alfabetyczny wykaz żołnierzy AK odznaczonych w latach 1939-1945 Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Sprawa nadań Orderu Virtuti Militari wielokrotnie budziła wiele emocji i kontrowersji. Order nadawany przez komunistyczne władze Polski otrzymywali bowiem nie tylko zasłużeni bohaterowie walk z wojskami niemieckimi, lecz także żołnierze Armii Czerwonej, czy np. członkowie Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (walczącego z polskim podziemiem niepodległościowym w latach czterdziestych i pięćdziesiątych). Virtuti Militari klasy IV odznaczono m.in. gen. Iwana Sierowa, funkcjonariusza NKWD, likwidatora Polskiego Państwa Podziemnego i jednego z największych stalinowskich zbrodniarzy. Prawdziwą miarą profanacji Orderu Virtuti Militari był jednak fakt nadania Krzyża Wielkiego sekretarzowi generalnemu KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Leonidowi Breżniewowi na podstawie uchwały Rady Państwa z 21.07.1974 r. W uzasadnieniu podano, że otrzymuje on to najwyższe odznaczenie wojskowe „za zasługi w rozgromieniu hitlerowskich Niemiec i w wyzwoleniu Ziem Polskich”, chociaż z przebiegu jego służby na froncie nie wynikało, by jako wysokiej rangi politruk w dowództwie Frontu Południowego, a następnie 4 Frontu Ukraińskiego, które nie prowadziły działań bojowych na terytorium Polski, zasłużył się w wyzwoleniu naszego kraju. Najbardziej jednak bulwersował fakt uhonorowania najwyższym odznaczeniem wojennym osoby sankcjonującej podległość Polski wobec ZSRR. Decyzja Rady Państwa wywołała ogromne wzburzenie w środowisku kawalerów Orderu i była powszechnie krytykowana w Polsce, co jednak nie przeszkodziło w jej realizacji. Nieustająca dyskusja na ten temat, jak i ciągłe protesty spowodowały, iż prezydent RP Wojciech Jaruzelski (również kawaler Orderu Virtuti Militari) rozporządzeniem z dnia 10.07.1990 r. anulował uchwałę Rady Państwa przyznającą Leonidowi Breżniewowi Krzyż Wielki. Wydarzenie to otworzyło drogę do dalszych działań tego typu i w dniu 2.08.1995 r. prezydent Lech Wałęsa uchylił uchwałę Krajowej Rady Narodowej z 24.04.1946 r. w części dotyczącej nadania gen. broni Krzyża IV klasy Orderu Virtuti Militari Iwanowi Sierowowi, natomiast 26.07.2006 r. prezydent Lech Kaczyński pozbawił orderu Wincentego Romanowskiego (pułkownika Ludowego Wojska Polskiego, zdegradowanego w 1998 r. za represje wobec polskich obywateli w okresie stalinizmu), który nadany był rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego z dnia 3.08.1945 r. Równie wielkie kontrowersje budziły liczne nadania Orderu Virtuti Militari przez Juliusza Nowinę-Sokolnickiego, nie uznanego przez polskie środowiska emigracyjne samozwańczego Prezydenta RP na Wychodźstwie. Nadania te zostały w większości anulowane przez prawowitą Kapitułę.

W dniu 30.04.1990 r. grono trzydziestu kawalerów orderu powołało Związek (od 13.04.1991 r. przemianowany na Zgromadzenie) Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari na Obczyźnie z siedzibą w Londynie z mjr. Aleksandrem Blumem jako przewodniczącym. Stanowiła ona organizację skupiającą osoby odznaczone orderem Virtuti Militari i mającą za zadanie m.in. utrzymywanie więzi koleżeńskiej z żyjącymi kawalerami oraz wydaniem księgi pamiątkowej o odznaczonych. Nieco później, zarządzeniem ostatniego Prezydenta RP na Uchodźstwie, Ryszarda Kaczorowskiego z dnia 1.11.1990 r. została powołana Kapituła Orderu Virtuti Militari, której Kanclerzem został gen. bryg. Klemens Rudnicki. Ukonstytuowała się ona na swym pierwszym posiedzeniu w dniu 16.11.1990 roku Po przekazaniu urzędu Prezydenta RP na Uchodźstwie do kraju przez Ryszarda Kaczorowskiego prezydentowi Lechowi Wałęsie w dniu 22.12.1990 r. i zamknięciu działalności Rządu RP na Uchodźstwie ustały de facto podstawy prawne funkcjonowania Kapituły Orderu Virtuti Militari w Londynie. Członkowie londyńskiej kapituły mjr Zbigniew Bachurzewski i mjr. pil. Mieczysław Sawicki, podczas obchodów 200-lecia Orderu Virtuti Militari w dniu 22.06.1992 r. przekazali w Belwederze na ręce prezydenta RP Lecha Wałęsy dokumenty odznaczeniowe Kapituły. Nieco wcześniej, dnia 16.04.1991 r,. rozporządzeniem Prezydenta RP Lecha Wałęsy przywrócono odznakom orderu Virtuti Militari nadawanego w kraju tradycyjne symbole, w postaci korony wieńczącej Krzyże Wielki i Komandorski oraz, wizerunkowi Orła na orderze, pierwotny kształt z 1792 r., tj. z koroną, berłem i jabłkiem. Ustawowe przywrócenie Orderu Wojennego Virtuti Militari nastąpiło na mocy ustawy z 16.10.1992 r., która przywracała mu wizerunek z 1933 roku. Restytucja Kapituły w kraju odbyła się na podstawie rozporządzenia prezydenta RP Lecha Wałęsy z 21.06.1993 r., który powołał nowy skład Kapituły na okres 5 lat. Kanclerzem Kapituły Orderu Virtuti Militari został mianowany płk Stanisław Nałęcz-Komornicki (awansowany niebawem na stopień generała brygady), a wśród członków znalazła się mjr Elżbieta Zawacka. Pierwsze posiedzenie odbyło się w dniu 1.12.1993 r. w Belwederze, na którym, po ukonstytuowaniu się, Kapituła wybrała zastępcę Kanclerza (mjr Mieczysław Sawicki) i sekretarza (mjr Zbigniew Bachurzewski).

Nowa Kapituła zaczęła wkrótce realizować długofalowy program zachowania symboliki Orderu Virtuti Militari, polegający na przywróceniu istniejącym obecnie jednostkom wojskowym ich historycznej tożsamości odziedziczonej od ich poprzedniczek, które były w przeszłości odznaczone Orderem Virtuti Militari. Ponadto jej celem było nawiązywanie kontaktów z klubami i stowarzyszeniami kawalerów Virtuti Militari na całym świecie i utrzymywanie z nimi współpracy, jak też współpraca z naczelnymi organami władzy, administracji państwowej i samorządowej, Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych etc., popularyzacja symboliki Orderu oraz występowanie z inicjatywami legislacyjnymi w zakresie nowelizacji ustawy o Orderze Wojennym Virtuti Militari. W dniu 11 listopada 1995 r., w specjalnym oświadczeniu Kanclerza i Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, przedstawiono stanowisko Kapituły wobec kwestii legalności nadań Orderu Virtuti Miltari w okresie Polski Ludowej: "(…) stwierdzamy jednak głośno i dobitnie, że praktyka nadań przez władze Polski Ludowej Orderów Virtuti Militari, zwłaszcza najwyższych klas, nadanych w bezprecedensowej liczbie przedstawicielom obcego mocarstwa, to obraza honoru polskiego żołnierza(…)”. Kanclerz i Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari stwierdzają, że odpowiedzialność za te odznaczenia obciąża sumienie przedstawicieli władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”. Ponadto Kapituła wyrażała w dalszym ciągu sprzeciw wobec działalności różnego rodzaju krajowych i zagranicznych uzurpatorskich pseudokapituł podejmujących decyzje bez pełnomocnictw prawnych.

Obecnie działają w polskich środowiskach kombatanckich w kraju i na emigracji trzy stowarzyszenia skupiające Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari: Zgromadzenie Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari na Obczyźnie z Siedzibą w Londynie, Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz Stowarzyszenie Kawalerów Orderu Wojennego Kombatantów Wojska Polskiego. Po roku 1989 Orderu Virtuti Militari nie przyznano. 30 lipca 2004 roku Rada Warszawy przyjęła uchwałę o wpisaniu Orderu Virtuti Militari w Herb Wielki Warszawy. W 225-letniej historii tego orderu dekorowano nim ponad 26 tys. osób.

Źródła:

Zobacz podobne artykuły: